فرآیند تولید شیرخشک اسکیم در کارخانه کیمیای وحدت اسپادان
در صنعت لبنیات مدرن، کیفیت محصول نهایی وابستگی مستقیمی به تکنولوژی تولید و دقت فرآیندهای مهندسی دارد. شیرخشک اسکیم (Skim Milk Powder) یکی از استراتژیک‌ترین مواد اولیه در صنایع غذایی است که پایداری بافت و ارزش تغذیه‌ای محصولات متنوعی از بستنی تا فرآورده‌های گوشتی را تضمین می‌کند. اما همه پودرهای شیر یکسان خلق نمی‌شوند؛ تفاوت در جزئیات فرآیند تولید است.
اهمیت انتخاب تکنولوژی در تولید شیرخشک صنعتی
تولید شیرخشک اسکیم تنها حذف آب از شیر نیست؛ بلکه حفظ ساختار پروتئین‌ها و جلوگیری از دناتوره شدن آن‌هاست. استفاده از تکنولوژی‌های قدیمی می‌تواند منجر به کاهش حلالیت و ایجاد ذرات سوخته (Scorched Particles) شود.
در کارخانه ما، تمرکز بر تولید شیرخشک صنعتی با استفاده از سیستم‌های مدرن “Spray Dryer” (خشک‌کن پاششی) است. این روش به ما اجازه می‌دهد تا پودری با دانه‌بندی یکنواخت و خواص عملکردی عالی تولید کنیم که در ادامه مراحل آن را بررسی می‌کنیم.
مرحله اول: دریافت شیر خام و استانداردسازی چربی
چرخه کیفیت از لحظه ورود تانکرهای حمل شیر به کارخانه آغاز می‌شود. شیر خام پس از عبور از تست‌های اولیه (تست الکل، اسیدیته و بار میکروبی)، وارد مرحله “کلاریفیکیشن” و “سپراتور” می‌شود.
برای تولید پودر شیر بدون چربی، چربی شیر باید با دقت بسیار بالا جدا شود. سپراتورهای قدرتمند ما با نیروی گریز از مرکز، چربی را تا حد کمتر از ۰.۱ درصد کاهش می‌دهند. این مرحله حیاتی است زیرا:
-
ماندگاری پودر را افزایش می‌دهد (جلوگیری از اکسیداسیون چربی).
-
خلوص پروتئین در ماده خشک را بالا می‌برد.
مرحله دوم: پاستوریزاسیون و عملیات حرارتی (Heat Treatment)
شیر پس از چربی‌گیری، وارد مرحله پاستوریزاسیون می‌شود. بسته به نوع کاربرد نهایی (High Heat, Medium Heat, Low Heat)، دما و زمان ماندگاری تنظیم می‌گردد. در کارخانه شیرخشک اصفهان (کیمیای وحدت)، ما از مبدل‌های حرارتی صفحه‌ای پیشرفته استفاده می‌کنیم تا آنزیم‌های مخرب (مانند لیپاز) غیرفعال شوند، بدون اینکه به کیفیت پروتئین‌های وی (Whey Proteins) آسیب جدی وارد شود.
مرحله سوم: تغلیظ در اواپراتورهای فیلم ریزان (Evaporation)
قبل از خشک کردن نهایی، باید بخش عمده‌ای از آب شیر گرفته شود تا فرآیند خشک‌کردن انرژی کمتری مصرف کند و کیفیت پودر حفظ شود. شیر استاندارد شده وارد دستگاه‌های اواپراتور (تبخیرکننده) می‌شود.
این دستگاه‌ها که به صورت چند مرحله‌ای (Multi-stage Falling Film) کار می‌کنند، تحت خلاء عمل کرده و آب شیر را در دمای پایین‌تری (حدود ۵۰ تا ۶۰ درجه سانتی‌گراد) تبخیر می‌کنند. خروجی این مرحله، شیر تغلیظ شده با ماده خشک حدود ۴۵ تا ۵۰ درصد است. غلظت صحیح در این مرحله، تاثیر مستقیمی بر دانسیته و قابلیت جریان‌پذیری شیرخشک اسکیم نهایی دارد.
فرآیند خشک‌کن پاششی (Spray Dryer)
حساس‌ترین بخش تولید، تبدیل کنسانتره شیر به پودر است. در برج خشک‌کن عظیم کارخانه کیمیای وحدت اسپادان، عملیات زیر انجام می‌شود:
-
اتمیزاسیون (Atomization): شیر تغلیظ شده با فشار بسیار بالا از طریق نازل‌های مخصوص به داخل محفظه خشک‌کن اسپری می‌شود و به ذرات بسیار ریز (مه‌مانند) تبدیل می‌گردد.
-
تماس با هوای داغ: قطرات ریز شیر در تماس با هوای گرم و فیلتر شده (بدون هیچگونه آلودگی) قرار می‌گیرند. به دلیل سطح تماس بسیار زیاد، آب شیر در کسری از ثانیه تبخیر می‌شود.
-
جداسازی پودر: پودر تولید شده به پایین برج سقوط کرده و هوای مرطوب از بالا خارج می‌شود.
استفاده از فرآیند خشک‌کن پاششی مدرن در مجموعه وحدت باعث می‌شود که شیرخشک اسکیم تولیدی دارای ویژگی‌های زیر باشد:
-
حلالیت فوری: حل شدن سریع حتی در آب سرد.
-
رنگ طبیعی: رنگ سفید مایل به کرم روشن بدون تیرگی.
-
طعم مطلوب: حفظ طعم شیری و عدم وجود طعم پختگی شدید.
بستر سیال (Fluid Bed) و خنک‌سازی نهایی
پس از خروج از برج، پودر وارد مرحله “بستر سیال” می‌شود. در این مرحله، رطوبت نهایی پودر تنظیم شده (به زیر ۴ درصد می‌رسد) و دمای آن کاهش می‌یابد تا آماده بسته‌بندی شود. این مرحله برای جلوگیری از کلوخه شدن (Caking) پودر در کیسه بسیار حیاتی است.
کنترل کیفیت و آنالیز شیمیایی شیرخشک
هیچ محصولی بدون تایید واحد کنترل کیفیت (QC) از درب کارخانه خارج نمی‌شود. آزمایشگاه مجهز کیمیای وحدت اسپادان به صورت ساعتی نمونه‌برداری انجام می‌دهد. پارامترهای کلیدی در آنالیز شیمیایی شیرخشک ما عبارتند از:
-
پروتئین: حداقل ۳۲ تا ۳۴ درصد (تضمین ارزش غذایی و بافت‌دهی).
-
رطوبت: حداکثر ۴ درصد (تضمین ماندگاری).
-
چربی: حداکثر ۱.۵ درصد.
-
اسیدیته: استاندارد جهت جلوگیری از ترشیدگی.
-
ذرات سوخته (Disk): گرید A (کمترین میزان ناخالصی).
بسته‌بندی و انبارش استاندارد
شیرخشک اسکیم تولید شده بلافاصله در کیسه‌های چند لایه (معمولاً ۲۵ کیلوگرمی) که دارای لایه پلی‌اتیلن داخلی برای جلوگیری از نفوذ رطوبت هستند، بسته‌بندی می‌شود. تاریخ تولید، انقضا و سری ساخت به صورت دقیق روی کیسه‌ها درج می‌گردد. انبارش در انبارهای خنک و خشک کارخانه اصفهان، سلامت محصول را تا لحظه بارگیری تضمین می‌کند.
چرا خرید عمده شیرخشک از کیمیای وحدت؟
برای مدیران خرید و صاحبان صنایع، دو عامل “کیفیت پایدار” و “قیمت رقابتی” اهمیت ویژه‌ای دارد. با حذف واسطه‌ها و خرید عمده شیرخشک مستقیماً از کارخانه، شما از مزایای زیر بهره‌مند می‌شوید:
-
اطمینان از اصالت کالا: دریافت محصول تازه با آنالیز واقعی.
-
تامین پایدار: ظرفیت تولید بالای کارخانه ما، نگرانی شما از کمبود مواد اولیه در فصول پرمصرف را برطرف می‌کند.
-
مشاوره فنی: تیم مهندسی ما آماده ارائه فرمولاسیون‌های پیشنهادی برای استفاده بهینه از محصول است.
-
بهترین قیمت: رقابتی‌ترین قیمت شیرخشک اسکیم با توجه به کیفیت ممتاز صادراتی.
